BAK, Basis voor Actuele Kunst
BAK, Basis voor Actuele Kunst
Stichting Basis voor Actuele Kunst (hierna: BAK) fungeert, zoals zij zelf schrijft, als een basis: een platform voor het denken over, met en via kunst om zo kritisch in te gaan op urgente maatschappelijke vraagstukken. Met deze missie in gedachten brengt BAK kunst, kennis en cultureel activisme bijeen om op het snijvlak daarvan, samen met het publiek, de mogelijkheid te realiseren zich de wereld anders voor te stellen en vorm te geven. BAK kiest voor een programmering van politiek-maatschappelijk getinte, soms radicale thema’s die verbonden worden met publieksactiviteiten, zoals workshops en symposia. De instelling experimenteert met nieuwe manieren van tentoonstellen en met het aanboren van andere publieksgroepen, en legt verbindingen met hoger en wetenschappelijk onderwijs. BAK heeft ook een aanvraag gedaan als postacademische instelling, waardoor onderzoek, discours en experiment steviger verankerd worden in het beleid. In vergelijking met andere presentatie-instellingen heeft BAK een sterkere internationaal zichtbare positie en internationaal netwerk.
Subsidieadvies
De Raad voor Cultuur adviseert Stichting Basis voor Actuele Kunst een subsidiebedrag toe te kennen van € 500.000.
De raad beoordeelt het plan van BAK positief. BAK legt een sterke focus op politiek-maatschappelijk geëngageerde presentaties en verbindt hieraan consequent zijn educatieprogramma, doelgroepenbeleid en ondernemerschap. Sterke elementen in het plan, die passen bij de positie van BAK als presentatie-instelling, zijn ook de nadruk op discours, experiment, onderzoek en internationale samenwerkingsverbanden. De raad vindt dat BAK vernieuwend en actueel is in zijn onderwerpkeuze en de wijze waarop het nieuw publiek aan zich weet te binden met tentoonstellingen en een brede programmering van bijeenkomsten en (digitale) publicaties. De instelling heeft een krachtige positie ingenomen door in samenwerking met het hoger onderwijs een tentoonstellingsprogramma uit te voeren voor nieuwe groepen in de samenleving. BAK gaat overtuigend voort op de ingeslagen weg en wil met een postacademische variant zijn onderzoeks- en begeleidingsfunctie versterken.
De raad vindt wel dat de instelling voldoende aandacht moet houden voor diversiteit in kunstopvattingen, publieksgroepen en presentaties. Ook kan BAK meer inzet tonen om een hoger bezoekersaantal te realiseren. De raad vindt het belangrijk dat BAK in de begroting zijn presentatietaak duidelijker onderscheidt van zijn talentontwikkelingstaak. Indien BAK voor twee taken subsidie ontvangt, moeten de activiteiten van de instelling op die twee taken (financieel) te monitoren zijn.
Beoordeling
Kwaliteit
BAK opteert voor een plaats in de basisinfrastructuur voor zowel een functie als presentatie-instelling als een functie als postacademische instelling. De instelling dient daartoe een sterke aanvraag in.
In zijn activiteitenplan bouwt BAK voort op zijn eerder ontwikkelde profiel met politiek-maatschappelijk getinte onderwerpen met een mondiale reikwijdte. De raad vindt de samenhang en uitwerking van de programmering sterk door de interactie met (voornamelijk professionele) publieksgroepen. Het accent op onderzoek dat de raad in Slagen in Cultuur al roemde, zoals in het internationaal omvangrijke onderzoeksproject ‘Former West’ (2008 – 2016), krijgt een sterkere verankering binnen de postacademische variant.
Voor de komende periode benoemt BAK drie hoofddomeinen: de vluchtelingenproblematiek, de ecologische crisis en de technologische omgeving. Hieraan verbindt het publieksprogramma’s waarin met verschillende werkvormen onderzoeksthema’s in discussie worden gebracht. De basis voor deze werkwijze heeft BAK gelegd in ‘Future Vocabularies’ (2014). De raad vindt dat BAK hiermee zijn rol als aanjager van debat bevestigt en op meerdere niveaus een interessante partner is voor verschillende doelgroepen. De raad vindt wel dat BAK ervoor moet waken dat kunst niet in dienst komt te staan van zijn ideologische agenda, waardoor het gevaar ontstaat dat de diversiteit in kunstopvattingen en presentaties niet meer is gewaarborgd.
Tot nu toe weet BAK kunstenaars aan te trekken die de thema’s visueel sterk weten over te brengen. De raad vindt dat het voornemen van BAK om meer opdrachten te geven voor nieuwe kunst goed past bij de doelstelling van een presentatie-instelling.
Educatie en participatie
De raad is enthousiast over de manier waarop BAK educatie in de programmering heeft geïntegreerd. In lijn met het profiel lopen educatie en publieksbereik in elkaar over door de lezingen en workshops die BAK bij zijn tentoonstellingen organiseert. Het educatieprogramma richt zich op het hbo en het universitair onderwijs en is goed uitgewerkt met de onderwijsplatforms ‘Learning Place’ en ‘New World Academy’.
De raad vindt het voornemen om 1.700 leerlingen uit het mbo en het hoger onderwijs en 300 leerlingen uit het voortgezet onderwijs te bedienen ambitieus; met name voor het mbo mist hij een onderbouwing van de plannen en zet hij vraagtekens bij de aansluiting van het profiel van BAK bij deze doelgroep. De raad mist een beschrijving van de inzet en de ontwikkeling van het educatieprogramma van BAK voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs dat aansluit bij het eindexamenvak culturele en kunstzinnige vorming (ckv).
Samenwerkingsverbanden op het gebied van educatie zijn er vooral met kunstvakopleidingen en het Center for the Humanities van de Universiteit Utrecht.
Maatschappelijke waarde
Publieksbereik
De raad heeft waardering voor de publieksbenadering van BAK, maar moedigt de instelling wel aan meer bezoekers te trekken. BAK streeft naar een andere samenstelling van zijn publiek door studenten, vluchtelingen, minderheden, migranten en daklozen bij zijn programmering te betrekken. De raad vindt dat de keuze voor verbinding met het kunstonderwijs en de universiteit en voor collectiviteit goed past bij het profiel van BAK en zijn keuzes voor politiek-maatschappelijke getinte programma’s. Hij vindt wel dat BAK met zijn maatschappelijke missie meer inzet kan tonen om diversere publieksgroepen te bereiken. De raad vindt het opgegeven aantal van 4.000 bezoekers veel te laag. Om publieksgroepen te bereiken investeert BAK in de eigen online omgeving.
Ondernemerschap
De financiële positie van BAK is gezond; de liquiditeit, de solvabiliteit en het weerstandsvermogen zijn in orde. De raad heeft waardering voor de wijze waarop BAK de bezuinigingen heeft weten op te vangen en zijn activiteiten heeft voortgezet. BAK is daar mede in geslaagd dankzij EU-gelden die beschikbaar kwamen voor zijn langlopende onderzoekstrajecten en coproducties in internationaal verband. Zo werd in 2014 een aanvraag van 200.000 euro gehonoreerd via het programma ‘Creative Europe’.
BAK wil zijn organisatie versterken met een educatiemedewerker en een curator. De raad vindt dat essentieel voor de ambities die het ten uitvoer wil brengen. Als gevolg van de bezuinigingen heeft BAK zijn projecten vooral met flexibele inzet van medewerkers tot stand gebracht.
De begrotingen van de twee kernactiviteiten presentatie en talentontwikkeling kunnen duidelijker gescheiden worden, zodat de organisatie goed kan sturen op inzet en bestedingen en het ministerie de inzet van middelen kan monitoren.
De raad zou het positief vinden als BAK, met zijn community-affiniteit, het publiek een plaats geeft in een consulterende functie of governancestructuur.