Het Balletorkest
Het Balletorkest
Stichting Het Balletorkest (hierna: Het Balletorkest) verzorgt symfonische muziek bij dansproducties van Het Nationale Ballet en het Nederlands Dans Theater. Het orkest is gespecialiseerd in de begeleiding van dansproducties en besteedt sinds 2013 het merendeel van de orkestcapaciteit aan deze kerntaak. Het orkest, dat tot in 2014 onder de naam Holland Symfonia opereerde, richtte zich na een ingrijpende reorganisatie volledig op begeleiding van dansproducties en koos een nieuwe naam. Het Balletorkest heeft naar eigen zeggen de ambitie om het beste balletorkest van de wereld te worden.
Subsidieadvies
De Raad voor Cultuur adviseert Stichting Het Balletorkest een subsidiebedrag toe te kennen van € 3.550.000.
De raad heeft waardering voor het feit dat het orkest ondanks de enorme bezuinigingen in staat is gebleken om op niveau dansproducties van symfonische muziek te voorzien. De raad stelt vast dat het orkest minimale middelen heeft om naast de begeleiding van dansproducties activiteiten op het concertpodium te ontplooien als symfonieorkest voor de dans.
De aanvraag laat zien dat het orkest ruime ervaring heeft met innovatieve, educatieve activiteiten. Het bereik van het educatieprogramma blijft niettemin beperkt door de geringe orkestcapaciteit. Hierdoor zijn er, anders dan via de dansgezelschappen, weinig andere mogelijkheden voor publieksontwikkeling.
Hoewel de financiële huishouding op orde is, ziet de raad dat er weinig ruimte is voor nieuwe projecten en inkomsten. Hij adviseert om te onderzoeken hoe intensivering van samenwerkingsverbanden met andere partijen de positie van de instelling kan versterken.
Beoordeling
Kwaliteit
De raad heeft waardering voor het feit dat het orkest ondanks de forse bezuinigingen nog steeds in staat is om op niveau dansproducties van symfonische muziek te voorzien. Het orkest heeft een grote reorganisatie achter de rug; sinds 2013 heeft het door zijn taakversmalling slechts 45 musici in dienst, die een 70%-aanstelling hebben. Eventuele aanvulling geschiedt met freelancers. Het orkest kreeg per 1 januari 2013 een nieuwe chef-dirigent, die ook muzikaal leider is van Het Nationale Ballet. De verbinding met het balletgezelschap is hierdoor hechter geworden. De komende periode wordt de chef-dirigent ook muzikaal adviseur van het Nederlands Dans Theater, zodat Het Balletorkest ook met dat dansgezelschap een duurzame band opbouwt.
Het Balletorkest manifesteert zich ook voor de komende periode duidelijk als een orkest voor de dans. In de aanvraag is er sprake van een groot aantal nieuwe of hernieuwde samenwerkingen, zoals met Scapino Ballet, de Nederlandse Dansdagen en ICK Amsterdam.
De aanvraag laat een beperkte strategie zien om toe te lichten hoe het orkest, met musici die hoofdzakelijk in de orkestbak spelen, de kwaliteit van de activiteiten in de toekomst waarborgt en de motivatie van de musici behoudt. Aangezien het orkest geen zelfstandige concerttaak meer heeft, zal dit een blijvend aandachtspunt zijn. De raad is verheugd dat Het Balletorkest in zijn aanvraag enkele manieren vermeldt om de spelkwaliteit te handhaven of verder te ontwikkelen, maar stelt tegelijkertijd vast dat deze mogelijkheden begrensd zijn – gezien de middelen van het orkest.
Educatie en participatie
Sinds de oprichting in 2002 van Holland Symfonia is het orkest sterk geweest in het initiëren van originele en vernieuwende producties met een educatief doel. Met het huidige profiel onderneemt het orkest naast de dansproducties een aantal in het oog springende educatieve activiteiten, gericht op muziek en dans.
De aanvraag laat zien dat het orkest ruime ervaring heeft met innovatieve, educatieve activiteiten. Het orkest weet een goede mix te creëren van activiteiten die muziek met dans combineren. De raad waardeert de initiatieven voor een jaarlijks participatieproject. Ook de ontwikkeling van een educatief aanbod voor dans en muziek in Europees verband, met Europese subsidie, beoordeelt de raad als positief. Het bereik van educatie blijft wat beperkt door de geringe orkestcapaciteit. Daarnaast is de raad positief over de mogelijkheden die het orkest jonge dirigenten biedt om ervaring op te doen.
Maatschappelijke waarde
Publieksbereik
Voor het publieksbereik is het orkest grotendeels afhankelijk van de dansgezelschappen. Door de beperkte bureaucapaciteit en de taakomschrijving van Het Balletorkest zijn er nauwelijks mogelijkheden om op andere wijze aan publieksontwikkeling te werken. De raad is verheugd dat het orkest meldt dat het intensiever gaat samenwerken met Het Nationale Ballet en ziet dan ook mogelijkheden om een breed publiek te bereiken voor de dansproducties.
Ondernemerschap
Het orkest is voor zijn ondernemerschap grotendeels afhankelijk van de planning en de activiteiten van Het Nationale Ballet. Hoewel de financiële huishouding op orde is, ziet de raad dat er weinig ruimte is voor nieuwe projecten en inkomsten.
Het orkest geeft in zijn aanvraag aan dat het aan de grenzen van zijn capaciteit zit, door de beperkte middelen. De raad heeft waardering voor de initiatieven die het orkest neemt om die te verbeteren. Maar de genoemde plannen in de aanvraag verkeren veelal nog in een verkennende fase.
De afgelopen periode is duidelijk geworden dat de omvang van de basisbezetting van Het Balletorkest voor een aantal dansvoorstellingen van Het Nationale Ballet niet toereikend was. Het inhuren van extra musici leidde tot extra financiële lasten bij Het Nationale Ballet, waarvoor dit gezelschap meer subsidie aanvraagt.
De raad is verheugd dat Het Balletorkest en Het Nationale Ballet de komende periode plannen maken om intensiever samen te werken. De raad juicht het toe dat Het Balletorkest onderzoekt hoe het in samenwerking met andere partijen zijn positie in financiële, organisatorische en artistieke zin kan versterken. Daarbij is Nationale Opera & Ballet, waarvan Het Nationale Ballet deel uitmaakt, de meest voor de hand liggende partij.
De raad concludeert uit de aanvraag dat het orkest de principes van de Governance Code Cultuur onderschrijft, maar mist een verdere uitwerking.