VIA ZUID
VIA ZUID
Stichting VIA ZUID (hierna: VIA ZUID) is een Limburgs samenwerkingsverband, gevestigd in Maastricht, dat is opgebouwd als een ledencoöperatie met podia, producenten, kunstvakopleidingen, maatschappelijke partners en het bedrijfsleven, die zich alle aan de talentontwikkeling in Limburg committeren. Pas afgestudeerde makers in de eerste vijf jaar van hun ontwikkeling worden aangespoord zelfstandig hun ideeën om te zetten in publieksvoorstellingen, daarbij begeleid door de partners. Door van meet af aan het vinden van publiek te integreren in het proces van creatie, productie, presentatie en distributie wil VIA ZUID bijdragen aan de ontwikkeling van nieuw artistiek idioom en nieuwe werkwijzen. Behalve in de stedelijke regio Zuid-Limburg wil VIA ZUID zich ook nadrukkelijk wortelen in de omliggende Belgische en Duitse steden.
Subsidieadvies
De Raad voor Cultuur adviseert Stichting VIA ZUID geen subsidie toe te kennen.
De raad vindt dat VIA ZUID zich in korte tijd heeft ontwikkeld tot een slimme netwerkorganisatie, die makers, producenten, podia, kunstvakopleidingen, maatschappelijke partners en het bedrijfsleven in heel Limburg met elkaar verbindt. De organisatie geniet een brede steun onder provinciale en stedelijke overheden en onder deelnemende partners. VIA ZUID vervult als productiehuis vooral een bemiddelende rol en betrekt partners voor de artistieke en productionele begeleiding van talentvolle makers. Er is veel aandacht voor distributie binnen Limburg en de presentatiemogelijkheden voor het eindproduct.
In de periode
De raad vindt VIA ZUID als productiehuis echter nog te pril voor een plek in de basisinfrastructuur. Vanwege het korte bestaan kan de meerwaarde van de instelling ten opzichte van de samenwerkingspartners nog niet worden vastgesteld. Ook is het bereik, vooral op landelijke schaal, nog te beperkt voor een productiehuis in de basisinfrastructuur. Hij adviseert om die redenen VIA ZUID niet op te nemen als productiehuis in de basinfrastructuur. De raad constateert verder dat VIA ZUID geen activiteiten ontwikkelt voor en met het primair en voortgezet onderwijs. Hij zal de verdere ontwikkeling van het netwerkmodel dat VIA ZUID heeft geïnitieerd de komende periode met belangstelling volgen.
Beoordeling
Kwaliteit
De raad ziet VIA ZUID als een slimme netwerkorganisatie, die makers, producenten, podia, kunstvakopleidingen, maatschappelijke partners en het bedrijfsleven in heel Limburg met elkaar verbindt. De raad meent dat deze samenwerking effectief kan zijn voor het vergoten van het draagvlak voor de podiumkunsten en voor makers in Limburg. Ook kan de instelling vanwege haar samenwerkingspartners talenten uit verschillende disciplines faciliteren. Hierbij worden verbintenissen gelegd die niet voor de hand liggen, bijvoorbeeld tussen een theatermaker en de Limburgse Land- en Tuinbouwbond of tussen Toneelgroep Maastricht, festival Cultura Nova en diverse zorgorganisaties. Dat de regio openstaat voor dit initiatief, blijkt onder andere uit reeds toegezegde subsidies van de provincie Limburg en diverse Zuid-Limburgse steden.
Als productiehuis neemt VIA ZUID een bemiddelende rol op zich, waarbij de afzonderlijke partners de artistieke en productionele begeleiding van talentvolle makers voor hun rekening nemen. De nadruk ligt op het samenbrengen van verschillende aspecten van het productieproces, waarbij veel aandacht uitgaat naar distributie binnen Limburg en de presentatiemogelijkheden voor het eindproduct. De wijze waarop theatermakers door de diverse partners worden begeleid tot zelfbewuste kunstenaars, blijft helaas onbesproken in het plan.
De raad verwacht van VIA ZUID een grote regionale uitstraling. De landelijke en internationale uitstraling die de raad van een productiehuis in de basisinfrastructuur verwacht, zijn echter minder evident, temeer omdat VIA ZUID nog in een prille fase van zijn bestaan verkeert. De instelling heeft al een groot aantal landelijke speelplekken, maar uit de aanvraag wordt onvoldoende duidelijk in hoeverre de huidige activiteiten van VIA ZUID erop gericht zijn makers te laten doorstromen naar producenten, gezelschappen, of theaters in het landelijke podiumkunstenlandschap. De focus is voornamelijk regionaal.
De raad meent ook dat VIA ZUID zich er effectiever voor moet inspannen om makers aan zich te binden met een niet-Nederlandse of biculturele achtergrond. Het productiehuis werkt enkel met deze makers mits zij zich aandienen via het kunstvakonderwijs in de regio. De raad verwacht van een instelling een meer initiërende rol op dit terrein.
Educatie en participatie
Hoewel VIA ZUID met vele artistieke en maatschappelijke partners in Limburg samenwerkt, ontwikkelt de instelling geen activiteiten voor en met het primair en voortgezet onderwijs. Ook organiseert zij geen activiteiten die gericht zijn op de bevordering van de participatie van het publiek.
Maatschappelijke waarde
Publieksbereik
VIA ZUID streeft met 334 voorstellingen van 41 coproducties en drie eigen producties per jaar naar 19.520 bezoekers. Dit aantal blijft in de periode
Ondernemerschap
VIA ZUID is een netwerkorganisatie die geen personeel in dienst heeft. Directie, zakelijke ondersteuning, financiële administratie en communicatieve en secretariële ondersteuning worden freelance ingehuurd. Hierdoor kan 75 procent van de middelen worden besteed aan de activiteiten. VIA ZUID is momenteel een financieel gezonde organisatie.
De raad is verheugd over het draagvlak dat VIA ZUID geniet bij provinciale en gemeentelijke overheden en partners. In zijn pilotjaren 2013 en 2014 ontving VIA ZUID subsidies van de provincie Limburg en de gemeente Maastricht, die in de periode
In de periode 2013 – 2015 werd de eigen inkomstennorm gemiddeld niet gehaald, omdat de instelling zich in 2013 en 2014 beperkte tot het beschikbaar stellen van ontwikkelbudgetten aan individuele makers en geen eigen inkomsten binnenhaalde. 1 Sinds 2015 werkt de instelling, na een evaluatie en mede op instigatie van de provincie Limburg, als coproducent. Hierbij nemen VIA ZUID en de deelnemende partner(s) elk een deel van de kosten voor hun rekening, waarbij VIA ZUID vijf procent van alle publieksinkomsten ontvangt. Door daarnaast sponsor- en fondsenbijdragen te werven, behaalt VIA ZUID sinds 2015 wel de vereiste eigen inkomsten. Dit wordt ook verwacht voor de periode
VIA ZUID geeft een realistische kijk op zijn bedrijfsvoering. Mochten de inkomsten tegenvallen, dan kan het aantal ondersteunde talenten worden verkleind of kan de aanstelling van de freelance medewerkers in omvang worden beperkt. Ook kan de verhouding worden aangepast waarin VIA ZUID en de coproducerende partner(s) de activiteiten financieren.
VIA ZUID werkt conform de Governance Code Cultuur en licht dit in zijn aanvraag beknopt toe. Op instigatie van de provincie Limburg werd de raad van toezicht bij aanvang samengesteld uit vertegenwoordigers van de oprichters: Toneelgroep Maastricht, Het Laagland, de Nederlandse Dansdagen, festival Cultura Nova en Toneelacademie Maastricht. In de loop van 2016 worden minimaal drie leden vervangen door leden die meer op afstand staan, met het doel om de onafhankelijkheid van het toezicht te garanderen.
Zie hierover ook de Inleiding.
VIA ZUID
VIA ZUID
Aanvullend advies
14 juli 2016
VIA ZUID vindt de constatering van de raad dat de focus van de instelling voornamelijk regionaal is onjuist. VIA ZUID wijst er in zijn reactie op dat hij nauw is verbonden met de twee buurlanden, zowel praktisch als productioneel. De raad constateert aan de hand van het activiteitenplan echter dat VIA ZUID zich vooralsnog hoofdzakelijk richt op Limburg en de Euregio. In een overzicht van culturele en maatschappelijke partners in de afgelopen jaren noemt VIA ZUID dertien Limburgse partners, twee Brabantse partners, vier Belgische partners en een Duitse partner. Als landelijke partners worden vrijwel alleen podia genoemd.
Ook inhoudelijk richt de aanvraag zich zeer sterk op de (Eu)regionale uitwerking en samenwerking. Samenwerkingsverbanden met landelijke partners worden niet tot nauwelijks uitgediept. De raad kan daarom moeilijk een oordeel hierover vellen. Verder benadrukt de raad dat hij zijn oordeel over VIA ZUID heeft gevormd in relatie tot andere aanvragers in het land. Dan concludeert hij dat de landelijke uitstraling van VIA ZUID beperkter is dan die van de drie gekozen productiehuizen.
VIA ZUID spreekt verder de constatering van de raad tegen dat hij alleen werkt met niet-Nederlandse makers of makers met een bi-culturele achtergrond, als zij zich aandienen via het kunstvakonderwijs in de regio. VIA ZUID toont aan dat van de 23 begeleide makers veertien van hen geen Nederlandse achtergrond hebben maar van Vlaamse, Duitse, Israëlische, Japanse, Italiaanse of Marokkaanse afkomst zijn. De raad is verheugd over dat aantal. Mogelijk is zijn oordeel gebaseerd op een misverstand, omdat VIA ZUID in zijn aanvraag schrijft: ‘VIA ZUID scout en verkent actief het talent dat zich na het kunstvakonderwijs (zowel hbo als mbo) in de regio aandient.’ De raad heeft deze opmerking kennelijk te nauw geïnterpreteerd.
Tot slot reageert VIA ZUID op de constatering van de raad dat de instelling geen activiteiten ontwikkelt voor en met het primair onderwijs, of ter bevordering van publieksparticipatie. VIA ZUID zegt geen opdracht te hebben om zelf educatieve trajecten te ontwikkelen, maar wel makers te ondersteunen bij educatieve trajecten met partners en deze eventueel te coproduceren. De raad merkt op dat hij deze aanvulling in de aanvraag heeft gelezen en daarvan ten onrechte geen melding heeft gemaakt in de educatieparagraaf van het advies.
De Raad voor Cultuur ziet in de reactie van VIA ZUID geen aanleiding zijn advies te herzien.
VIA ZUID
19.05.2016
14.07.2016