BAK, Basis voor Actuele Kunst

BAK, Basis voor Actuele Kunst

Stichting Basis voor Actuele Kunst (hierna: BAK), gevestigd in Utrecht, fungeert naar eigen zeggen als een basis: een platform voor het denken over, met en via kunst om zo kritisch in te gaan op urgente maatschappelijke vraagstukken. Met deze missie opereert BAK op het snijvlak van kunst, kennis en cultureel activisme. De instelling positioneert zich op onderscheidende wijze door actuele en urgente kwesties in en met de samenleving te onderzoeken.

In het beleidsplan introduceert BAK, van oudsher een presentatie-instelling, een nieuwe kernactiviteit, het ‘Research Center for the Contemporary’. Voor deze activiteit, waarvoor jaarlijks elf plekken beschikbaar zijn, vraagt BAK subsidie aan als postacademische instelling. De organisatie vraagt ook subsidie aan voor de functie van presentatie-instelling (zie elders in dit advies).

De keuze voor deze nieuwe kernactiviteit versterkt het onderscheidende profiel van BAK en wordt binnen een Utrechts samenwerkingsverband tot stand gebracht.

Subsidieadvies

De Raad voor Cultuur adviseert Stichting Basis voor Actuele Kunst voor de postacademische kernactiviteit een subsidiebedrag toe te kennen van € 250.000.

De raad is positief over de aanvraag van BAK. De instelling heeft een innovatief plan ontwikkeld voor postacademische vorming. BAK neemt een bijzondere positie in het veld in door te werken vanuit een geëngageerde politiek-maatschappelijke agenda. BAK presenteert naar de mening van de raad een sterk residency-programma dat in samenwerking met kennispartners in de stedelijke regio Utrecht wordt uitgevoerd. De actuele thematiek geeft mogelijkheden om diverse publieksgroepen te betrekken en een maatschappelijk agenderende rol te spelen. BAK zet bovendien een overtuigend verhaal neer over de wijze waarop het de relaties met onderwijs en wetenschap wil versterken en zet in op een hoog niveau van internationale samenwerking. De raad vindt het ondernemerschap van de aanvraag nog te mager.

De raad vindt dat BAK met deze aanvraag een alternatief begeleidingsprogramma biedt ten opzichte van het traditionele atelierprogramma: onderzoek en presentatie van actuele thema’s zijn met elkaar verbonden en komen tot stand met verschillende werkvormen. De raad wil deze nieuwkomer daarvoor honoreren.

Beoordeling

Kwaliteit

De raad constateert dat de instelling met haar plannen voor een postacademische opleiding consistent voortbouwt op het eerder ontwikkelde profiel als presentatie-instelling. Dat geeft vertrouwen. De raad vindt namelijk dat BAK een voortrekkersrol heeft gespeeld in het culturele discours rond maatschappelijke thema’s, recentelijk nog rond onderwerpen als de vluchtelingencrisis en ecologische vraagstukken.

De raad ontleent zijn vertrouwen ook aan de sterke partners die BAK heeft gekozen. Er is een convenant gesloten met de Universiteit Utrecht en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Dat biedt BAK een goede positie om zich met een onderzoeksagenda van artistic research te profileren als een interessante plek voor studenten. De raad vindt dat BAK een goede intermediair is tussen het kunstvakonderwijs en het werkveld, en zijn deelnemers een goed netwerk kan bieden.

De selectie van deelnemers gebeurt op basis van onderzoeksvoorstellen. BAK legt goed uit hoe het begeleidingsprogramma wordt ingericht met research associates (gerenommeerde kunstenaars en theoretici die begeleiding bieden) en research fellows, die de verbinding tussen presentatie-instelling en de onderzoeksfacetten van de postacademie begeleiden. Ook de verbindingen die de instelling wil leggen met het kunstvakonderwijs en de beroepspraktijk worden helder uiteengezet.

De raad is positief over het voornemen tot internationale institutionele samenwerking met Goldsmiths in Londen, Hong Kong University en Academy of the Arts of the World in Keulen. BAK heeft als presentatie-instelling bewezen een internationale speler te zijn en zet ook voor zijn atelierprogramma in op een hoog niveau van internationale samenwerking.

Educatie en participatie

De raad constateert dat BAK zijn educatieve functie sterk verbindt aan zijn publieksfilosofie en dat het uitkomsten van het residency-programma via bijeenkomsten voor peers, publicaties en openbare bijeenkomsten met een breed publiek wil delen. De raad vindt het vernieuwend en passend bij het profiel van de instelling dat er sprake is van cocreatie door het betrekken van publiek bij de inhoud.

Maatschappelijke waarde

Publieksbereik

De raad is van mening dat BAK door de combinatie van zijn postacademische en presentatiefunctie interessante vormen vindt om een breder publiek te bereiken en actief te betrekken bij zijn activiteiten. Bij het project met de Europese Roma (‘Call the Witness’, 2011) en het programma ‘New World Academy’ met Jonas Staal is er een uitgebreid publieksprogramma gepresenteerd, waarin met verschillende werkvormen onderzoeksthema’s samen met het publiek worden beschouwd. Zo deed de instelling in het project ‘Future Publics’ onderzoek naar toekomstige publieksgroepen om deze bij haar programmering van actuele thema’s te betrekken. De raad vindt het tekenend voor BAK dat het publiek zelf onderwerp van onderzoek is.

Ondernemerschap

De raad dringt erop aan dat de begrotingen van de twee kernactiviteiten, presentatie en talentontwikkeling, duidelijk gescheiden zijn, zodat de organisatie goed kan sturen op inzet en bestedingen. De raad vindt het ondernemerschap nog te mager. Hij vindt het ongewenst dat het postacademische deel zich sterk afhankelijk maakt van rijkssubsidie (83 procent) en zou graag zien dat BAK een grotere diversiteit aan verdienmodellen ontwikkelt. Hij vraagt zich af of de schatting van de eigen inkomsten en de publieksinkomsten reëel is.

Het ondernemerschap leunt op het delen van faciliteiten met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en de Universiteit Utrecht en cofinanciering van projecten. De raad mist echter een concrete uitwerking van de financiële inbreng van de HKU en de UU, alsmede de intentieverklaring van deze instellingen.

De raad zou het positief vinden als BAK, met zijn community-affiniteit, het publiek een plaats geeft in een consulterende functie of in de governancestructuur.